Лидия Ильчук
Ӳнерҫӗ-живописец, арт-объектсене йӗркелекенӗ, перформер. Нумай ушкӑн куравӗсене, ярмӑрккӑсене тата хальхи ӳнер фестивалӗсене хутшӑннӑ. Лидия ӳнер практикинче тӗп тӗпчев объекчӗ-уйрӑм ҫынсенчен те, популяцирен те тӑракан чӗрӗ системӑсем. Ӳнерҫӗ метафора чӗлхипе тата куҫару мелӗпе усӑ курать: ҫынсен тӗнчи, чӗрчунсен тӗнчи тата органика тӗнчи хушшинчи пӗрпеклӗх, пӗрпеклӗхсене шырать. Лидия Яндекс корпораципе коллаборацие хутшӑнать, Раҫҫейри чылай хулара хӑйӗн ӗҫӗсене тӑратать. ММОМАпа тата Третьяков галерейин Самарти филиалӗпе пӗрле хула ҫыранӗн тата пляжӗн ландшафтне пуянлатакан темиҫе паблик-арт пурнӑҫа кӗртме май килнӗ. Славян мифологийӗн музейӗ «Сказ Дикий» хальхи ӳнер фестивалӗпе пӗрле йӗркеленӗ «Алтай Сӑнӗсем» паблик-арт фестивалӗнче «Вӗлле Хурчӗ» объект вырнаҫтарнӑ.
«Куҫа курманни»
фотоинсталляци, 2025
фотоинсталляци, 2025
«Куҫа курманни» ӗҫре чӑваш енре ҫуралса Ӳснӗ Лидия Ильчук Шупашкарти архиври сӑн ӳкерчӗксене чӗнсе калать. Вӑл 1960-мӗш ҫулсенче Наци театрӗн тӑрринчен хула сӑнне ӳкерсе Илнӗ, Республикӑн Наци архивӗнче тупнӑ. Ҫак ӳкерчӗксем витӗр хальхи хула ландшафчӗ тухса вӑхӑтӑн эфемерлӑ капламӗн витӗмне тӑвать. Малашлӑх куҫӑмра улшӑнать: иртнӗ кунсен сӑнарӗсем чӗтренме, чӗрӗлеме тытӑнаҫҫӗ, силленекен, манӑҫа тухнӑ аса илӳсене аса илтереҫҫӗ. Чи ҫӳхе пусма сывлӑшӑн пӗчӗк хусканӑвӗ ҫине витӗм кӳрет, вӑл туйӑнакан ҫирӗплӗхпе яланлӑхӑн иллюзилӗхне палӑртать. Проект истори кулленхи хула хутлӑхӗнче курӑнми пулнин парадоксне тӗшмӗртет, архиври ӳкерчӗксене культура астӑвӑмӗн медиаторӗ туса хурать. Ҫурма тӑрӑ сийсене вӑхӑт сийӗсем курӑна-курӑна каяҫҫӗ, вӗсенче ҫухалнӑ сӑнарсем хальхин ҫийӗнче чӗтренекен ҫӑмӑл вуаль пек курӑнаҫҫӗ. Ҫухалнӑ хулан ӗлкине уйӑрса илес тесен кураканӑн вӑрахланмалла, тинкермелле, сӑнарсене вӑхӑтӑн вӗлтӗркке витти витӗр курӑнма памалла. Ӗҫ ҫухатнине реконструкцилесе мар, унӑн туйӑм-сисӗмӗ валли вырӑн туса хурать, прогресӑн альтернативлӑ марлӑхне иккӗлентерет, коллективлӑ манӑҫу механизмӗсене уҫса парать.
«Вӗлле»
живопись, 2023
живопись, 2023
«Вӗлле» ӗҫсен ярӑмӗнче ӳнерҫӗ чӗрӗ тытӑмсен феноменӗ ҫине пӑхать, вӗсене ҫирӗп пӗр-пӗринпе килӗштерсе пурӑннин тата валеҫсе панӑ организацин моделӗсем вырӑнне хурать. Вӗлле ҫурчӗ е вӗлле вӑл – пурӑну вырӑнӗ кӑна мар, хурт-хӑмӑр ҫемйин пурнӑҫне, ӗҫне-хӗлне тата ӗрчевне тивӗҫтерме палӑртнӑ кӑткӑс, функциллӗ уйрӑлса тӑракан тытӑм. Вӗлле хурчӗн шалти тытӑмӗ функционаллӑ логикӑна ҫирӗп пӑхӑнать. Кашни ячейкӑна тата кашни ҫынна пӗрлӗх чӗрӗ юлас тӗллевлӗ тивӗҫсемпе ӗҫсен кӑткӑс иерархине вырнаҫтарнӑ. Ку вӑл-уйрӑмлӑх пӗтӗмӗшле ырлӑха пӑхӑнса тӑракан уҫлӑх; ӑрушӑн тӑрӑшни, ресурссен хӑрушсӑрлӑхӗшӗн тата коллективлӑ хӑрушсӑрлӑхшӑн тӑрӑшасси приоритетлӑ иккен. Вӗлле хурчӗ чӗрӗ система пек курӑнать – пӗр вӑхӑтрах черчен те ҫирӗп, унта архитектура ҫемье ӳчӗн тӑсӑмӗ, ӳт-пӳ архитектура тӑсӑмӗ пулса тӑрать. Хурт-хӑмӑр колонийӗсем пек пӗрлешнӗ организмсем пӗрлӗ суперорганизм пек ӗҫлеҫҫӗ, унта функцисене уҫӑмлӑн пайланӑ, пӗр-пӗринпе хутшӑнасси вара вербаллӑ ҫыхӑнусӑр пулса иртет. Ҫыншӑн вӗллене ҫут ҫанталӑк экосистемине пӗрлештерсе тӑракан, ҫав вӑхӑтрах пӗтӗмлӗхе тата шалти автономие упракан килӗшӳллӗ общество тытӑмӗн метафори пек пӑхма пулать.
